Arritja e pajtueshmërisë së Këshillit Evropian për fillimin e bisedimeve aderuese me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut duhej të ndodhte qëmoti. Kjo është në interes të BE-së si tërësi, por veçanërisht në interes të shteteve fqinje të BE-së në rajon. Do të ishte tani gabim që ky sukses të shkatërrohet me politizimin e të dhënave historike. Për çështjet historike duhet doemos të bisedohet, mund edhe të diskutohet në mënyrë kontroverse për to. Por, ato nuk u takojnë proceseve politike që i zgjidhin problemet e të tashmes dhe duhet doemos të orientohen me përgjegjësi drejt së ardhmes.
Këtë në intervistën për MIA-n e thotë ambasadori gjerman Tomas Gerberih i pyetur për vlerësimet e një pjese të opinionit në vend se kërkesat e paralajmëruara bullgare në pjesën e historisë dhe gjuhës janë hyrje në një veto të re për Shkupin në procesin e eurointegrimit.
I pyetur për koment nëse procesi i zgjerimit mund të ngadalësojë për shkak të pandemisë së koronës, ambasadori Gerberih nënvizon se bëhet fjalë për sfidë globale me të cilën të gjithë ne aktualisht duhet të përballemi dhe kjo është momentalisht prioritet edhe për BE-në edhe për partnerët e saj, por Ballkani Perëndimor, siç shprehet, mbetet lartë në rendin e ditës e BE-së.
– Maqedonia e Veriut, si edhe të gjitha vendet nga Ballkani Perëndimor, ka ndërmarrë masa të shpejta dhe vendimtare dhe ia doli që të ulë normën e inflacionit dhe të mbajë vdekshmërinë në nivel të ulët. Njëjtë si edhe në Gjermani, politika dhe shoqëria tani fillojnë të mendojnë për strategji për rrugëdalje dhe për rikuperim. Kuptohet se ky momentalisht është prioritet edhe për gjithë BE-në dhe partnerët e saj. Por, Ballkani Perëndimor është krejtësisht lartë në rendin e ditës e BE-së, këto nuk janë fjalë të kota, por realitet. Në këtë vend do të doja që edhe një herë krejtësisht qartë të theksoj se vendet e Ballkanit Perëndimor për BE-në dhe Gjermaninë janë me prioritet më të lartë. Mbështetja e madhe e BE-së për vendet e Ballkanit Perëndimor për përballje me koronën është dëshmi e rëndësishme për këtë: BE-ja vetëm për Maqedoninë e Veriut jep në dispozicion 66 milionë euro për mbulimin e nevojës emergjente në sektorin shëndetësor, si dhe 160 milionë euro ndihmë makrofinanciare. Me këtë Samiti dërgoi një shenjë të fuqishme të solidaritetit. Njëherësh u konfirmuar perspektiva aderuese e gjashtë shteteve të Ballkanit Perëndimor dhe i inkurajoi që të vazhdojnë rrugën e filluar të reformave drejt anëtarësimit në BE, thekson ambasadori Gerberih.
Harmonizimi i kornizës së bisedimeve për Maqedoninë e Veriut pritet të fillojë në qershor, por shprehet, nuk është e parashikueshme se kur do të finalizohet e njëjta, meqë metodika e re e zgjerimit duhet të rrumbullakohet, ndërsa kriza e koronës i ngadalëson edhe zhvillimet në Bruksel.
– Puna e kornizës së bisedimeve do të jetë prioritet në dosjen e zgjerimit edhe gjatë presidencës gjermane të Këshillit. Është me rëndësi që Qeveria e Maqedonisë së Veriut të vazhdojë reformat, shprehet diplomati gjerman.
Në pjesën e reformave rëndësi qendrore, shton ai, do të kenë ato në fushën e sundimit të së drejtës, sundim me përgjegjësi dhe demokraci. Gjatë presidencës së tyre do të përkushtohen edhe në temën të rinjtë, shpërngulja dhe situata demografike në vendet e Ballkanit Perëndimor për çka planifikojnë konferencë të rangut të lartë në Berlin në fund të tetorit, ndërsa do të vazhdojë me angazhimin për mbështetje edhe në bashkëpunimin rajonal për çka rol të rëndësishëm ka edhe Procesi i Berlinit. Në Samitin e përbashkët që do ta organizojnë Bullgaria dhe Maqedonia e Veriut në vjeshtë, do të fokusohen në avancimin në raport me agjendën digjitale, veçanërisht në fushën e bashkëpunimit rajonal ekonomik.
Vijon intervista e plotë e ambasadorit Gerberih për MIA-n.
Gjermania është mbështetës i fuqishëm dhe i dëshmuar i Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe qëllimeve të saj strategjike për integrimin euroatlantik. Pikërisht në mandatin tuaj trevjeçar si ambasador i Gjermanisë në vend u realizua njëri prej tyre – anëtarësimi në NATO, ndërsa në muajin mars dhe në kushte të pandemisë është marrë vendim nga Këshilli i Evropës për fillimin e bisedimeve aderuese për anëtarësim në BE. Megjithatë, në procesverbalin nga samiti ishte vendosur edhe vërejtja e Bullgarisë si mendim i një vendi anëtar, por jo edhe në konkluzionet e samitit dhe kjo, sipas vlerësimeve të pushtetit këtu, nuk është qëndrim i gjithë BE-së në raport me këtë çështje. Si i komentoni vlerësimet e një pjese të opinionit në vend se pas tejkalimit të kontestit për emrin me Greqinë, kjo është hyrje në veto të re për Shkupin, për eurointegrimin për shkak të kërkesave të paralajmëruara bullgare (në pjesën e historisë dhe gjuhës)?
– Në mandatin tim si ambasador gjerman nga vera e vitit 2017 e deri sot kisha mundësi të shikoj se si Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut arriti të zgjidhë kontestin me emrin me Greqinë dhe të vendosë emrin e ri “Republika e Maqedonisë së Veriut” në Kushtetutë, në mars të vitit 2020, vijoi pranimi në NATO, e gjithashtu në mars të vitit 2020, Këshilli i Evropës mori vendim për fillim të pakushtëzuar të bisedimeve aderuese me BE-në. Këto janë tri ngjarje, të cilat me të drejtë mund të karakterizohen si historike. Arritja e pajtueshmërisë së Këshillit të Evropës për fillimin e bisedimeve aderuese me Shqipërinë dhe Maqedoninë duhej të ndodhte qëmoti. Kjo është në interes të BE-së si tërësi, por veçanërisht në interes të shteteve fqinje të BE-së në rajon. Do të ishte tani gabim që ky sukses të shkatërrohet me politizimin e të dhënave historike. Për çështjet historike duhet doemos të bisedohet, mund edhe të diskutohet në mënyrë kontroverse për to. Por, ato nuk u takojnë proceseve politike që i zgjidhin problemet e të tashmes dhe duhet doemos të orientohen me përgjegjësi drejt së ardhmes.
Në samitin onlajn të Zagrebit fokusi ishte vënë në përballjen me virusin Kovid-19, e jo në zgjerimin ndonëse ishte mbështetur BE-perspektiva e vendeve të rajonit. A është e mundshme të vjen deri te prolongimi i procesit të bisedimeve për shkak të krizës së koronës përkundër deklaratës së kryetares së KE-së Ursulla fon der Lajen se procesi i zgjerimit mund të ngadalësohet për shkak të pandemisë?
– Të gjithë ne aktualisht duhet të përballemi me sfidën globale nga virusi i ri korona. Maqedonia e Veriut, si edhe të gjitha vendet nga Ballkani Perëndimor, ka ndërmarrë masa të shpejta dhe vendimtare dhe ia doli që të ulë normën e inflacionit dhe të mbajë vdekshmërinë në nivel të ulët. Njëjtë si edhe në Gjermani, politika dhe shoqëria tani fillojnë të mendojnë për strategji për rrugëdalje dhe për rikuperim. Kuptohet se ky momentalisht është prioritet edhe për gjithë BE-në dhe partnerët e saj. Por, Ballkani Perëndimor është krejtësisht lartë në rendin e ditës e BE-së, këto nuk janë fjalë të kota, por realitet. Në këtë vend do të doja që edhe një herë krejtësisht qartë të theksoj se vendet e Ballkanit Perëndimor për BE-në dhe Gjermaninë janë me prioritet më të lartë. Mbështetja e madhe e BE-së për vendet e Ballkanit Perëndimor për përballje me koronën është dëshmi e rëndësishme për këtë: BE-ja vetëm për Maqedoninë e Veriut jep në dispozicion 66 milionë euro për mbulimin e nevojës emergjente në sektorin shëndetësor, si dhe 160 milionë euro ndihmë makrofinanciare. Me këtë Samiti dërgoi një shenjë të fuqishme të solidaritetit. Njëherësh u konfirmuar perspektiva aderuese e gjashtë shteteve të Ballkanit Perëndimor dhe i inkurajoi që të vazhdojnë rrugën e filluar të reformave drejt anëtarësimit në BE.
Komisioni Evropian pas marrjes së vendimit mori mandat për të përgatitur kornizën e bisedimeve në të cilën vendet anëtare vendosin elemente sipas pikëpamjeve të tyre për fillimin formal të procesit të bisedimeve. Përfaqësues të pushtetit në vend tashmë deklaruan se presin që ajo të prezantohet në fillim të qershorit, ndërsa fillimi zyrtar me konferencë ndërqeveritare të ndodhë gjatë presidencës gjermane në gjysmën e dytë të këtij viti. A janë reale pritjet e këtilla?
– BE-ja do të tentojë ta harmonizojë sa është e mundshme më shpejtë kornizën e bisedimeve, përgatitjet e kornizës së bisedimeve do të fillojnë në qershor. Tani sidoqoftë nuk është e parashikueshme se kur do të finalizohen ato, meqë metodika e re e zgjerimit duhet të rrumbullakohet, ndërsa kriza e koronës i ngadalëson edhe zhvillimet në Bruksel. Puna e kornizës së bisedimeve do të jetë prioritet në dosjen e zgjerimit edhe gjatë presidencës gjermane të Këshillit. Është me rëndësi që Qeveria e Maqedonisë së Veriut të vazhdojë reformat.
Kur do të prezantohen prioritetet e presidencës gjermane dhe ku radhitet procesi i zgjerimit të agjendës gjashtëmujore të Berlinit, a mund të presim iniciativa të reja në raport me përshpejtimin e këtij procesi?
– Programi i presidencës gjermane të Këshillit si dhe trio-programi do të aktualizohen edhe një herë duke marrë parasysh ndikimet nga pandemia e koronës. Për politikën e zgjerimit mund të them që tani se puna e kornizës së bisedimeve me Maqedoninë e Veriut me siguri do të jetë një prej elementeve qendrore në dosjen e zgjerimit. Me këtë rast, kuptohet se rëndësi qendrore do të kenë reformat, para së gjithash, ato në fushën e sundimit të së drejtës, sundimit me përgjegjësi dhe demokracisë. Kemi për qëllim që gjatë presidencës tonë ta përpunojmë edhe temën e të rinjve, shpërnguljen dhe situatën demografike në vendet e Ballkanit Perëndimor. Planifikojmë të organizojmë konferencë të rangut të lartë në Berlin në fund të tetorit, për të filluar dialog në mënyrë që më konkretisht t’i hulumtojnë arsyet për shpërnguljen dhe të zhvillojmë strategji për përballje me këtë problem në mënyrën që do të jetë në favor të të dyja palëve. Gjermania edhe më tutje angazhohet për mbështetje të bashkëpunimit rajonal. Kriza e koronës edhe më qartë bëri të ditur: bashkëpunimi rajonal mes gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor është kyç për tejkalimin e sfidave ekzistuese. Procesi i Berlinit edhe në këtë pikëpamje ka rol të rëndësishëm dhe i gëzohemi Samitit të përbashkët që do ta organizojnë Bullgaria dhe Maqedonia e Veriut në vjeshtë, në të cilin duam të arrijmë përparim në agjendën digjitale, veçanërisht në fushën e bashkëpunimit rajonal ekonomik.
E shënuam 9 majin – Ditën e Evropës në kushte të sfidave multidimensionale për BE-në – përballje me krizën korona dhe pasojat e saj për ekonominë. Bregziti, kriza e emigrantëve, sistemi mbrojtës i BE-së dhe forcimi i Bashkimit. Këto janë një pjesë e temave për të cilat kërkohen përgjigje në Konferencën për ardhmërinë e Evropës që në dy vitet e ardhshme duhet të shërbejë si forum për lidhjen e qytetarëve evropianë, shoqërisë civile dhe institucioneve evropiane për atë se çfarë BE-ja duan. Cilat janë pikëpamjet gjermane për ardhmërinë e Evropës dhe nëse nevojitet zëri edhe i vendeve të Ballkanit Perëndimor si anëtare të ardhshme të Bashkimit?
– Kriza e koronës të gjithë neve na e bëri të ditur shumë qartë se çfarë rëndësie qendrore për të gjitha vendet është solidariteti ndërkombëtar. Me këtë rast, BE-ja dhe Gjermania i japin rëndësi të veçantë rajonit të Ballkanit Perëndimor, si dhe vendeve të fqinjësisë lindore. Të gjithë ne duhet të përballemi me sfidat globale të së tashmes, kjo nuk ka të bëjë vetëm me virusin e ri korona, por edhe me çështje substanciale si sfidat nga ndryshimi klimatik, lëvizjet botërore migruese ose zgjidhja e konflikteve lokale. Maqedonia e Veriut dhe të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor miratuan masa të shpejta dhe vendimet dhe ia dolën të përballen me krizën e koronës dhe tani mendojnë për strategji për rrugëdalje dhe rikuperim. Lejoni që së bashku t’i përdorim këto strategji edhe për sfidat tjera të rëndësishme rajonale dhe globale.
Në fund të mandatit para largimit nga vendi çfarë do ta porositni vendin në raport me BE integrimin dhe perspektivat e tij të mëtejshme?
– Krejtësisht qartë: vazhdim konsekuent në rrugën e integrimeve euroatlantike në bazë të asaj që është arritur deri tani. Zbatim të reformave të filluara me qëllim të krijimit të një shoqërie demokratike që mbështetet në parimet e shtetit të së drejtës, që të gjithë qytetarëve të Maqedonisë së Veriut, para së gjithash, fëmijëve dhe rinisë, do t’u ofrojë ardhmëri të sigurt në paqe dhe liri.
Violeta Gerov
