Studentët janë në fazën më delikate që gjatë gjithë kohës së studimeve janë të detyruar vetëm të japin pa marrë asgjë në shkëmbim, në kuptim financiar. Dhe, kur je vetëm dhënës është e vështirë të menaxhohet situata financiare për përmbushjen e objektivave të caktuara. Interesimi i të rinjve në Maqedoninë e Veriut për të studiuar jashtë vendit është në rritje, pavarësisht numrit të madh të institucioneve të larta arsimore, qofshin ata publike apo private. Kjo për shkak të mungesës së perspektivës dhe mundësive për të qenë të pavarur. Për dallim prej vendeve evropiane që gjatë periudhës së studimeve u mundësojnë studentëve që të studiojnë dhe të punojnë, në vendin tonë studentët janë të detyruar nëntë muaj të studiojnë dhe tre muaj të punojnë punë që as nuk përputhen me profesionet e tyre, shkruan Zhurnal.
Studentët preferojnë të studiojnë jashtë vendit, sepse në vend nuk ofrohen kushtet e duhura-
Studentët në Maqedoninë e Veriut përballen me probleme të ndryshme që jo lehtë janë të përballueshme, prandaj ata si reagim kundrejt kësaj situate të krijuar që është aspak e dëshirueshme ndërmarrin veprime që të vazhdojnë studimet jashtë vendit, ose fare në vend mos t’i fillojnë. Duke marrë vendime që pas përfundimit të shkollës së mesme direkt të regjistrohen në ndonjë nga Universitetet evropiane, për të fituar edhe dijen edhe përvojën si dhe pa u përballur me problemet financiare që te ne janë probleme të zakonshme dhe janë shndërruar në përditshmëri.
Dëshira për një karrierë ndërkombëtare, sigurimi i një pune dhe page më të mirë në rast se rikthehen në vendlindje, si dhe më e rëndësishmja cilësia e ulët në universitete në Maqedoninë e Veriut për shkak të nepotizmit, janë arsyet që i çojnë të rinjtë për të studiuar jashtë vendit.
Pra, kryesisht mungesa e kushteve të duhura që për studentët janë bazike dhe elementare janë shtytësit kryesor që të marrin vendime të atilla për studim jashtë vendit. Edhe ashtu janë të detyruar që pas përfundimit të studimeve, të paktën tre muaj brenda vitit të punojnë jashtë vendit një punë që nuk korrespondon me profesionin e tyre, por ja që është e detyrueshme për të mundësuar mbulimin e shpenzimeve.
Kushtet e duhura për studentët nuk janë të shumta, por edhe se janë të pakta nuk përmbushen. Arsim cilësor, punë praktike të paguar, konvikte me kushte normale për banim, literatura të qasshme, si dhe përkrahje më e madhe financiare nga institucionet përgjegjëse, si Ministria e Arsimit dhe Shkencës. Por, fatkeqësisht pothuajse asnjëri prej këtyre kushteve nuk plotësohet mjaftueshëm në vend.
Pavarësia nga buxheti familjar si motivim për të studiuar jashtë vendit-
Pavarësia financiare është një përparësi e cila krijon hapësirë edhe për pavarësi politike, kur je i pavarur financiarisht ndryshe mendon edhe politikisht. Varësia financiare është mangësi e krijimit të mendimit të lirë me çka kufizohet edhe veprimi. Studentët në masë të madhe që studiojnë në Maqedoninë e Veriut janë të varur financiarisht nga buxheti familjar.
Prandaj, si shkak tjetër për të studiuar jashtë vendit është paraparë edhe pavarësia financiare nga buxheti familjar, që është i patjetërsueshëm për jetën studentore. Mbase, askush prej studentëve nuk do të kishte dashur të varej nga buxheti familjarë pasi në fund të ditës, javës apo muajit duhet të përmbush raport apo llogari dhënie për sa i përket shpenzimeve të realizuara, kjo i bie që janë të imponuar t’i nënshtrohen “cenzurës” familjare në shpenzimet që janë shumë normale.
Kur studentët do të jenë të pavarur financiarisht do të futen në binarët e funksionimit normal, luftohet përtacia rinore, dhe krijohet një ngritje e vetëdijes dhe përgjegjësisë në menaxhim me buxhetin vetanak dhe situatat e pa pritshme. Pavarësia financiare nga buxheti familjarë aktualisht mundësohet vetëm në vendet evropiane, ku në shkëmbim të çdo angazhimi ka parapagim që pastaj mundëson edhe tejkalimin e shpenzimeve mujore dhe pagesën e tarifave nëpër Universitete. E kjo gjë kur mundësohet jashtë vendit, për çfarë arsye studentët të vazhdojnë të qëndrojnë në vend.
Kthimi në vendlindje, shumë i vështirë pas arsyeve për të studiuar jashtë vendlindjes-
Nëse flasim për studentët të cilët për arsyet e cekura më lartë vendosin të braktisin vendin dhe të gjejnë një vend më të përshtatshëm për studime që nuk mungojnë kushtet e nevojshme, kthimi i tyre është vështirë për të mos thënë i pamundur. Pastaj, çështja e adaptimit në një vend tjetër me një rreth krejtësisht tjetër shoqëror e në rrethana tjera sociale e administrative, pamundësojnë rikthimin në një vend që në këto aspekte ka ngec dhe dita ditës pëson regres.
Studimet jashtë vendit mundësojnë krijimin e kuadrove që potencialisht konsiderohen profesionit të mirëfilltë varësisht fushave të studimit, në vendin tonë është e vështirë që profesionistët e vërtetë të vlerësohen ashtu si duhet dhe aty ku duhet. Prandaj, mungesa e vlerësimit adekuat është edhe shkak tjetër që të rinjtë që studiojnë jashtë vendit hezitojnë të kthehen në vendlindje për të dhënë kontributin e tyre, kjo krejt përshkak se nuk i krijohet hapësira e mjaftueshme.
Ministria e Arsimit në Maqedoninë e Veriut tashmë dhjetë vjet ndan bursa në vlerë deri në 40 mijë euro për studentët, të cilët arrijnë të regjistrohen në universitete prestigjioze të botës, të cilat radhiten në 100 vendet e para sipas Listës së Shangait. Nga Ministria e Arsimit për REL kanë bërë të ditur se këtë mundësi për studimet bachellor në Universitete prestigjioze gjatë vitit akademik 2020-2021 e kanë shfrytëzuar 21 studentë, në vitin akademik 2021-2022, 29 studentë, dhe në vitin 2022-2023, 38 studentë.
Megjithatë ka dhe shumë studentë, të cilët vendosin të studiojnë jashtë vendit duke u mbështetur në buxhetin familjar. Nga Ministria e Arsimit thonë se nuk kanë shifra të sakta se sa është numri i studentëve që brenda vitit vendosin për të studiuar jashtë vendit. /Zhurnal.mk
