Maqedonia e Veriut është “mesatarisht e përgatitur” në fushën e arsimit dhe kulturës, sipas raportit të ri të Komisionit Evropian për përparimin e vendit. Në pjesën e arsimit, thuhet se është bërë “progres i kufizuar” në prezantimin e udhëzimeve dhe programeve për të forcuar përfshirjen. Zbatimi i Strategjisë së Arsimit 2018-2025 vazhdoi të jetë i ngadaltë.
“Miratimi i ligjeve kyçe u vonua më tej.” Rekomandimet nga raporti i vitit të kaluar mbeten të vlefshme edhe tani. Në vitin e ardhshëm, Maqedonia e Veriut duhet të finalizojë dhe miratojë Ligjin për Arsimin e Mesëm dhe Ligjin për Arsimin dhe Aftësimin Profesional, si dhe të fokusohet në qendrat rajonale për arsim dhe aftësim profesional. Ai duhet të miratojë një ligj për arsimin e të rriturve, si dhe të përmirësojë aksesin në arsim cilësor për të gjithë, veçanërisht për fëmijët me aftësi të kufizuara dhe fëmijët nga komuniteti rom. Gjithashtu duhet të rrisë mbulimin në moshën parashkollore, si dhe të vazhdojë mbështetjen, trajnimin dhe zhvillimin profesional të mësuesve”, thuhet në raport.
Aty thuhet se mekanizmat për monitorimin e Strategjisë së Arsimit 2018-2025, dokumenti që rregullon sektorin e arsimit, nuk janë të përcaktuara mirë.
“Synimet dhe treguesit duhet të përmirësohen për të mundësuar vlerësimin e duhur të zbatimit të reformave. Ligji i ri për Arsimin dhe Aftësimin Profesional, i cili është thelbësor për reformën në arsimin profesional, ende nuk është miratuar. Miratimi i tij është gjithashtu i nevojshëm për të forcuar rolin e pesë qendrave rajonale të arsimit dhe formimit profesional në vend. Është krijuar një skemë bashkëpunimi ndërmjet kompanive të biznesit, shkollave të mesme profesionale dhe
Dhomat e Tregtisë dhe Ministria e Arsimit dhe Kulturës duhet të mbështesin praktikën e studentëve në kompani private”, thuhet në raport.
Përveç kësaj, shteti vëren se Ligji për arsimin e të rriturve nuk është miratuar.
Sa i përket parave të akorduara nga qeveria për arsimin, thuhet se shpenzimet publike për arsimin dhe trajnimin janë ulur lehtësisht në 3.71% të PBB-së në 2022 (3.98% në 2021), që është ende shumë nën mesataren e BE-së, e cila është 5. %.
“Edhe pse është bërë njëfarë progresi në arsimin parashkollor, niveli i përgjithshëm i regjistrimit mbeti më i ulët se standardet rajonale dhe të BE-së, veçanërisht për fëmijët romë. Me objektivin e BE-së për edukimin dhe trajnimin në fëmijërinë e hershme dhe ndjekjen e kujdesit të vendosur në 96%, vetëm 42% e fëmijëve të moshës 3 deri në 6 vjeç u regjistruan në institucionet e edukimit të fëmijërisë së hershme në vitin 2022”, thuhet në Raport.
Ajo që pohohet si pozitive është se Agjencia Kombëtare për Programet Evropiane dhe Lëvizshmërinë, gjegjësisht përmes programit Erasmus, ka organizuar dhe mbështetur më shumë se 100 aktivitete dhe ngjarje të destinuara për të rinjtë. Numri i pjesëmarrësve në shkëmbimin e financuar të të rinjve përmes projekteve ishte 465 në vitin 2022, ndërsa në vitin 2020 ishin 294 studentë në shkëmbim.
Për sa i përket përfshirjes, në Raportin e KE-së thuhet se një program i modifikuar për nxënësit me nevoja të veçanta arsimore filloi tetorin e kaluar.
“Byroja e Zhvillimit të Arsimit ka përgatitur udhëzime për zhvillimin dhe zbatimin e një kurrikule të modifikuar për nxënësit me nevoja të veçanta arsimore. Byroja zhvilloi gjithashtu dy module trajnimi për ekipet e shkollave gjithëpërfshirëse dhe kurset u zhvilluan online. Numri i ndërmjetësuesve arsimorë romë është 40, ndërsa në vitin 2021 ka qenë 35, që do të thotë se shërbimet për ta ofrohen në 28 komuna. Në arsimin e lartë, autoritetet kanë dhënë 135 bursa për studentët romë”, thuhet në raport.
