Raportuesja për Kosovën në Këshillin e Evropës, Dora Bakoyannis, përmes një raporti 26-faqësh i ka rekomanduar Këshillit të Ministrave pranimin e Kosovës në Këshill të Evropës.
Bakoyannisi u ka kërkuar ministrave të Këshillit të Evropës, që më 27 mars të votohet raporti i saj për Kosovën për anëtarësimin në këtë organizatë.
Bakoyannisi në raportin e sajt cilin e ka siguruar Kanal10, ka rekomanduar që Kosova aty të pranohet me emrin Kosova, (anglisht: Kosovo), pa u përmendur Republika.
Pas 12 vjetësh, Kosova ka zbatuar vendimin rreth pronës së Manastirit Ortodoks të Deçanit. Kjo është bërë e qartë nga raportuesja e Komitetit Politik të Asamblesë Parlamentare Dora Bakoyannis, ish-ministrja e Jashtme e Greqisë.
Por, Kosovës i kërkohet të bëjë themelimin e Aoscacionit të komunave me shumicë serbe.
“ Autoritetet duhet të braktisin kundërshtimin e tyre për themelimin e një asociacioni të komunave me shumicë serbe dhe të hyjnë në negociata në mirëbesim për themelimin e një asociacioni të tillë”, thuhet te pjesa e konkuzioneve të raportit të cilin e ka siguruar Kanal10.
Në raport po ashtu Kosovës i kërkohen disa hapa në fushën e drejtësisë
Për të përmirësuar situatën, autoritetet duhet në veçanti:
• Të zbatojnë pa vonesa të mëtejshme aktgjykimin e Gjykatës Kushtetuese në rastin e Mansastirit të Deçanit;
• Respektimi i plotë i pavarësisë së gjyqësorit, duke përfshirë edhe përmbajtjen nga kritikat e panevojshme që minojnë besimin në gjyqësor;
• Të vazhdojnë përpjekjet e tyre për reformimin e gjyqësorit, në bashkëpunim me Këshillin e Evropës dhe duke respektuar plotësisht standardet e Këshillit të Evropës;
• Të ndërmarrin hapat e nevojshëm për të siguruar që kërkesat pronësore nga refugjatët dhe PZHBV-të të gjykohen brenda një kohe të arsyeshme;
• Të vazhdojnë përpjekjet e tyre për të luftuar korrupsionin dhe krimin e organizuar dhe të sigurojnë zbatimin e duhur të legjislacionit të ri në këtë fushë;
• Të përmbahen nga forcat e posaçme policore në Kosovën veriore për të kryer detyra të zakonshme policore dhe për të siguruar që forcat e tilla të shpërndahen vetëm aty ku është e nevojshme dhe në koordinim të ngushtë me KFOR-in dhe EULEX-in.
Lidhur me respektimin e të drejtave të njeriut, duke përfshirë të drejtat e pakicave, autoritetet duhet në veçanti:
• Të sigurojnë qasje efektive në arsimin fillor dhe të mesëm dhe tekste shkollore cilësore për të gjithë fëmijët, duke përfshirë fëmijët me aftësi të kufizuara dhe fëmijët që u përkasin grupeve të tjera të pafavorizuara si romët, ashkalitë dhe egjiptianët;
• Të adresojnë urgjentisht mungesën e një qasjeje gjithëpërfshirëse dhe të koordinuar për çështjet dhe të drejtat e pakicave. Një qasje e tillë duhet të zhvillohet dhe të zbatohet në bashkëpunim me të interesuarit dhe në mënyra që pasqyrojnë nevojat specifike të komuniteteve të ndryshme;
• Të adresojnë problemet e vazhdueshme në zbatimin dhe monitorimin e legjislacionit gjuhësor, duke përfshirë në nivel komunal dhe të sigurojë si çështje prioritare forcimin ligjor, pavarësinë, burimet e duhura dhe vazhdimësinë e funksionimit të Komisionerit Gjuhësor;
• Miratimi i strategjive konkrete për dialogun ndërmjet komuniteteve dhe për hapësirat dhe aktivitetet e orientuara drejt pajtimit, veçanërisht në arsim, me qëllim që të hapet rruga për zhvillimin dhe besimin gjithëpërfshirës të shoqërisë.
Kurse te pjesa e opnionit, përmendet se Kosova aplikoi për anëtarësim në Këshillin e Evropës 12 maj 2022 me letrat e nënshkruara nga znj Donika Gërvalla-Schwarz.
Po ashtu kërkohet nga Kosova miratimi i një varg ligjesh.
Opinioni paraprak i draftit (pa ndërhyrje)
1. Kosova aplikoi për anëtarësim në Këshillin e Evropës 12 maj 2022 me letrat e nënshkruara nga znj DonikaGërvalla-Schwarz. Më 24 prill 2023, Komiteti i Ministrave ia përcolli letrën Asamblesë për konsultim, në zbatim të Rezolutës Statutore (51)30A të miratuar nga Komiteti i Ministrave më 3 maj 1951. Vendimi për transmetimin sqaron se është “pa paragjykuar Shqyrtimi i ardhshëm nga Komiteti i Ministrave i kësaj kërkese për anëtarësim në Këshillin e Evropës”.
2. Duke marrë parasysh raportin e juristëve të shquar, Asambleja Parlamentare pranon se korniza ligjore e Kosovës është gjerësisht në përputhje me standardet e Këshillit të Evropës dhe se Kushtetuta është një instrument shumë progresiv, duke inkorporuar dispozitat kryesore të Planit të Ahtisaarit dhe duke parashikuar për zbatueshmëria e Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe Protokollet e saj, Konventa Kuadër për Mbrojtjen e Pakicave Kombëtare, Konventa e Këshillit të Evropës për Parandalimin dhe Luftimin e Dhunës ndaj Grave dhe Dhunës në Familje (Konventa e Stambollit) si dhe disa instrumente të Kombeve të Bashkuara për të drejtat e njeriut .
3. Asambleja Parlamentare njeh progresin e bërë nga Kosova në fushat e të drejtave të njeriut, demokracisë dhe sundimit të ligjit dhe vlerëson përparimet e bëra nga qeveria aktuale, duke përfshirë luftën kundër korrupsionit dhe futjen e një partneriteti civil për çiftet e të njëjtit seks ( ‘Kodi Civil’).
4. Këshilli i Evropës, josinergjik me komunitetin ndërkombëtar, ka mbështetur forcimin e standardeve në Kosovë përmes një game të gjerë aktivitetesh, duke përfshirë këshillat ligjore, bashkëpunimin dhe zgjidhjet specifike të cilat u kanë mundësuar mekanizmave monitorues të Këshillit të Evropës që të vlerësojnë rregullisht situatën në fusha specifike të ligjit për të drejtat e njeriut. Kosova iu bashkua Bankës për Zhvillim të Këshillit të Evropës (CEB) në vitin 2013 dhe Komisionit Evropian për Demokraci përmes Ligjit (Komisioni i Venecias) vitin e ardhshëm. Që nga viti 2016, delegacioni i Kuvendit të Kosovës ka marrë pjesë në punën e Kuvendit Parlamentar. Asociacioni i Komunave të Kosovës merr pjesë në punimet e Kongresit të Autoriteteve Rajonale Lokale.
5. Asambleja Parlamentare beson se aspiratat e Kosovës për t’u anëtarësuar në Këshillin e Evropës duhet të përmbushen me një përgjigje pozitive. Anëtarësimi do të çonte në forcimin e standardeve të të drejtave të njeriut duke siguruar qasje në Gjykatën Evropiane të të Drejtave të Njeriut për të gjithë ata që janë nën juridiksionin e Kosovës dhe të gjithë instrumentet e rëndësishme të zhvillimit të Këshillit të Evropës. Për më tepër, anëtarësimi në Këshillin e Evropës do të përfaqësonte një moment historik në procesin e integrimit evropian të Kosovës.
6. Anëtarësimi i Kosovës në Këshillin e Evropës do të ishte kulmi i një dialogu i cili është zhvilluar gjatë dy dekadave, por nuk duhet të jetë në fund të procesit. Nga ana tjetër, anëtarësimi duhet të katalizojë momentin që Kosova të vazhdojë të bëjë përparim në forcimin e të drejtave të njeriut, demokracisë dhe sundimit të ligjit dhe të adresojë sfidat dhe çështjet e pazgjidhura me shqetësim.
7. Në mesin e këtyre çështjeve janë ndërmjet kornizës normative dhe zbatimit të saj efektiv; nevoja për të përmirësuar mbrojtjen e të drejtave të komuniteteve joshumicë dhe për të nxitur një klimë dhe diskurs publik të përbashkët, të cilat favorizojnë besimin, pajtimin dhe përfshirjen; përqendrimi në gjuhë, në shoqërinë e arsimit dhe jo në shoqërinë e shumëfishtë është më tepër ose ndarje gjuhësore; sigurimin e pajtueshmërisë së plotë me sundimin e ligjit, pavarësisht nga konsideratat politike; promovimi i respektit ndërinstitucional; dhe forcimin e cilësisë dhe efikasitetit të gjyqësorit.
8. Që kur Kosova aplikoi për anëtarësim në Këshillin e Evropës, situata e sigurisë në komunat veriore të Kosovës është përkeqësuar ndjeshëm paralelisht me ngecjen e normalizimit të marrëdhënieve me Serbinë dhe në dialogun ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit të ndihmuar nga Përfaqësuesi Special i BE-së Miroslav Lajçak. Shumë ngjarje kanë kontribuar në një përshkallëzim serioz të tensioneve, duke përfshirë: shpronësimet e tokave; vendimin për të zbatuar përdorimin e targave; demonstratat e dhunshme; dorëheqjet masive të serbëve të Kosovës nga policia, gjyqësori dhe zyrat publike; zgjedhjet lokale të cilat kanë nxjerrë zhvlerësimin e dekretit; përdorimin nga autoritetet e Kosovës të policisë speciale për detyra të zakonshme policore; dhe zbatimi i vendimit për futjen e euros për transaksionet financiare me përjashtim të monedhave të tjera, i shtyrë më pas.
9. Më 24 shtator 2023, një incident i madh sigurie në Banjska rezultoi në vdekjen e një oficeri të policisë së Kosovës dhe tre sulmuesve serbë. Rëndësia e këtij sulmi, pasojat e tij dhe lidhjet e sulmuesve me Beogradin treguan se rreziku i dhunës së hapur në Kosovë është shumë real dhe se siguria varet nga mbrojtja e të drejtave të komunitetit serb, de-përshkallëzimi i tensioneve dhe normalizimi i marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
10. Në këtë sfond, Asambleja mirëpret një përparim të madh të zbatimit, më 14 mars 2024, të gjykimit të Gjykatës Kushtetuese për çështjen e Manastirit të Deçanit, i cili ishte në pritje të ekzekutimit që nga viti 2016. Kuvendi dhe Komiteti i Ministrave duhet të vazhdojnë ta ndjekin këtë çështje me qëllim që të sigurohet që vendimi të zbatohet plotësisht.
11. Asambleja Parlamentare e konsideron themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe si një hap të domosdoshëm drejt normalizimit të marrëdhënieve ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit, një obligim ndërkombëtar i marrë në bazë të dialogut të lehtësuar nga BE-ja, dhe mbi të gjitha për të rritur pjesëmarrjen dhe fuqizimin demokratik të serbëve të Kosovës dhe për të siguruar mbrojtjen e të drejtave të tyre. Prandaj, Asambleja Parlamentare pret që qeveria e Kosovës të ndërmarrë hapa thelbësorë dhe të prekshëm me qëllim të krijimit të Asociacionit sa më shpejt të jetë e mundur. Asambleja konsideron se themelimi i Asociacionit duhet të jetë i dukshëm në shqyrtimin e ardhshëm nga Komiteti i Ministrave të kërkesës së Kosovës për anëtarësim në Këshillin e Evropës.
12. Për më tepër, Asambleja pret që shpronësimet të kryhen në respektimin e rreptë të ligjit dhe se çdo legjislacion i ardhshëm në këtë fushë është plotësisht në përputhje me Planin e Ahtisaarit, duke përfshirë mbrojtjen e pronave të Kishës Ortodokse Serbe. Në këtë kontekst Prona e cila i është dorëzuar Kuvendit të Kosovës të ndryshohet në përputhje me rrethanat, sa më shpejt të jetë e mundur.
13. Në këtë sfond, Asambleja Parlamentare mirëpret angazhimin e bërë në datën 3 mars 2024 nga z.AlbinKurti, Kryeministër i Kosovës, për të nënshkruar dhe miratuar një listë të gjerë të konventave të Këshillit të Evropës, duke përfshirë:
në kohën e anëtarësimit: Konventa për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore (ETS Nr. 005)
Brenda një viti nga anëtarësimi:
– Marrëveshja e Përgjithshme për Privilegjet dhe Imunitetet e Këshillit të Evropës
– Konventa Kuadër për Mbrojtjen e Pakicave Kombëtare (ETSNr.157)
– Karta Evropiane për gjuhët rajonale dhe të pakicave (ETSNr.148)
– Konventa e Këshillit të Evropës për parandalimin dhe luftimin e dhunës ndaj grave dhe dhunës në familje (CETS nr. 210)
– Konventa e Këshillit të Evropës për Veprimin Kundër Trafikimit të Qenieve Njerëzore (CETSNr.197)
– Konventa Evropiane për Parandalimin e Torturës dhe Trajtimit ose Ndëshkimit Çnjerëzor Degradues (ETSNr. 126)
– Konventa Evropiane për Shtypjen e Terrorizmit (ETS Nr.090)
– Konventa e Këshillit të Evropës për Parandalimin e Terrorizmit (CETS nr. 196).
– Protokolli për ndryshimin e Konventës Evropiane për Shtypjen e Terrorizmit (ETS Nr. 190)
– Konventa e Këshillit të Evropës për pastrimin, kërkimin, sekuestrimin dhe konfiskimin e të ardhurave nga krimi dhe mbi financimin e terrorizmit (CETS nr. 198)
– Karta Evropiane e Vetëqeverisjes Lokale (ETS Nr.122)
Brenda dy viteve të anëtarësimit:
– Konventa Evropiane për Ushtrimin e të Drejtave të Fëmijëve (ETSNr.160)
– Konventa Evropiane për Kombësinë (ETSNr.166)
– Karta Sociale Evropiane (e rishikuar) (ETSNr.163)
– Konventa e së Drejtës Civile për Korrupsionin (ETSNr.174)
– Protokolli Shtesë i Konventës së Ligjit Penal mbi Korrupsionin (ETSNr.191)
– Konventa Evropiane për Bashkëpunimin Ndërkufitar ndërmjet Komuniteteve ose Autoriteteve Territoriale (ETS Nr. 106) dhe protokollet e saj
– Konventa Evropiane për Vlefshmërinë Ndërkombëtare të Vendimeve Penale (ETSNr. 070)
– Konventa Evropiane për Kompensimin e Viktimave të Krimeve të Dhunës (ETSNr.116)
– Konventa Evropiane për moszbatueshmërinë e kufizimeve statutore për krimet kundër njerëzimit dhe krimet e luftës (ETS Nr. 082)
– Protokolli i Dytë Shtesë i Konventës Evropiane për Ndihmën e Ndërsjellë në Çështjet Penale (ETS Nr. 182)
si dhe:
– Konventa e Këshillit të Evropës për Shmangien e Pashtetësisë në lidhje me Trashëgiminë Shtetërore (CETS Nr. 200)
– Konventa për krimin kibernetik (ETSNr.185) dhe Protokolli Shtesë (ETS Nr.189)
– Konventa Evropiane për Statusin Ligjor të Punëtorëve Migrantë (ETS Nr.93)
– Konventa Kulturore Evropiane (ETSNr.018)
– Konventa Evropiane për Njohjen e Kualifikimeve Universitare (ETS Nr.032)
– Konventa për Njohjen e Kualifikimeve në lidhje me Arsimin e Lartë në Rajonin Evropian (ETS Nr. 165)
– Konventa Evropiane për Ekuivalencën e Diplomave që çojnë në Pranim në Universitete (ETS Nr. 015)
– Konventa mbi Përpunimin e Farmakopesë Evropiane (ETSNr.050).
