Mashtruesit që fshihen pas faqeve të reja të krijuara në Facebook, nën maskën e markave me emër dhe të njohur, mashtrojnë qytetarët se janë fitues të çmimeve në para, kuponave, biçikletave, madje edhe makinave. Institucionet paralajmërojnë qytetarët që të hapin “katër sytë” kujt i ndajnë të dhënat e tyre personale.
Pikërisht një muaj më parë, 58-vjeçari Mamer Beqir vendosi të provonte fatin dhe të aplikonte për një lojë shpërblyese në faqen e Facebook të Cam Market Fans. Fshehurazi shpresonte të ishte një nga dhjetëra fituesit e një kupon me vlerë 500 euro nga kompania me të njëjtin emër. Ai ka lënë emrin dhe mbiemrin e tij në një koment nën postimin e dhuratave dhe është kontaktuar menjëherë nga administratori i faqes. Atij iu tha se kushti kryesor për marrjen e çmimit është shpërndarja e postimit në maksimum 15 grupe në Facebook. Pasi e bëri këtë, atij iu kërkua edhe të dhënat e tij personale, në mënyrë që të paguhej shpërblimi. Beqir ka lënë emrin dhe mbiemrin, adresën ku jeton, numrin e sigurimeve shoqërore dhe kompaninë ku është i punësuar.
“Më kërkuan edhe një faturë për të më dërguar paratë. Nuk ua dhashë faturën, se kisha dyshime, erdha me vete në moment. I dhashë të plotë numrin e ID-së, por kur erdhi koha e faturës, përsëri nuk ua dhashë. Ata më theksuan se nëse nuk regjistrohem plotësisht për çmimin, do t’ua ofrojnë këtë mundësi fituesve të tjerë”, thotë Beqir.
Gjatë pushimit të drekës, ai u drejtua për në Cam Market në GTC. Në komunikim me punonjësit e marketit, ai është informuar se kompania nuk zhvillon asnjë lojë shpërblyese dhe se bëhet fjalë për një mashtrim.
“Sapo ndalova dhe thashë mbarova, diçka do të më ndodhë, se kam dëgjuar në televizor që ka shumë njerëz që abuzojnë me të dhënat për kreditë e shpejta. U shkrova administratorëve të faqes se janë hiena dhe gënjeshtarë dhe se kanë mbledhur me mashtrim të dhënat e mia personale. Pasi i kërcënova se do t’i denoncoja në polici, ata nuk më shkruanin më. Jam i sigurt që nuk jam i vetmi me këtë përvojë. Fatmirësisht, të paktën tani për tani, nuk kam pësuar ndonjë dëm financiar, por nuk i dihet kurrë”, thotë Beqir, i cili përmendi se në të ardhmen do të jetë shumë më i kujdesshëm se kujt ia lë të dhënat personale.
Në faqen e fansave të Cam Market, emri i Mamer Beqir ishte vetëm një nga mbi një mijë personat që aplikuan për një kupon prej 500 eurosh. Faqja është ende e hapur, dhe ndërkohë, administratori ka njoftuar gjithashtu një lotari të ri me surpriza të veçanta, duke i inkurajuar njerëzit të regjistrohen.
Nëse kërkon në “Facebook” me emrin “Cam Market Fans”, shfaqen dhjetëra faqe të tilla me të njëjtin emër ose të ngjashëm. Sipas kontrollit tonë, disa prej tyre janë regjistruar rishtazi dhe nuk kanë shpërndarë asnjë postim, ndërsa faqet e tjera janë plot me postime false lotarish.
Ne gjithashtu dërguam pyetje në Cam Market. Ne pyetëm kompaninë nëse rastet e lojërave shpërblyese false raportohen në Ministrinë e Brendshme dhe nëse kanë marrë ndonjë reagim pozitiv nga policia se mashtruesit janë zbuluar? Por sa është dëmi që pëson kompania në nivel reputacioni? Megjithatë, nuk morëm përgjigje.
Cam Market është një nga kompanitë që prej disa vitesh është në shënjestër të mashtruesve. Por edhe shumë të tjerë. Nën maskën se këto janë kompani të vërteta dhe lojëra shpërblyese, logot dhe emrat e markave vendase dhe të huaja të zinxhirëve të marketeve, bankave, dyqaneve të produkteve të bardha, gjigantëve të naftës, keqpërdoren…Telefonat celularë, kuponat për benzinë apo blerjet nga marketet, biçikletat. , çanta dhuratash, fshesa me korrent me çmim prej 123 denarë, madje edhe veturë e re.
Agjencia për Mbrojtjen e të Dhënave Personale konfirmon se ky trend vazhdon prej kohësh. Nga aty thonë se qytetarët që kanë dhënë të dhënat e tyre personale për lojëra shpërblyese false, vijnë në Agjenci me ndjenjën e turpit dhe frikës, për t’u informuar për pasojat e mundshme. Atyre u raportuan përvoja të qytetarëve që madje u jepnin mashtruesve të dhëna nga kartat e pagesave dhe kopje të dokumenteve personale. Megjithatë, për momentin nuk ka pretendime të tilla për dëm financiar pasi janë mashtruar për të dhënë të dhënat e tyre personale në këtë mënyrë.
“Pasi njerëzit u mashtruan në lotari të rreme, ata më vonë u turpëruan të ndajnë njoftimet tona ose njoftimet e bëra nga kompanitë që u përpoqën të shfrytëzonin informacionin e tyre personal në emër të tyre. Kishte turp që fajin e kishin ata vetë, gjë që nuk është e vërtetë, sepse këto mashtrime i bëjnë profesionistët dhe çdokush mund të bjerë në këtë lloj mashtrimi”, thotë Emilia Ginoska, zëdhënëse e institucionit.
Agjencia për Mbrojtjen e të Dhënave Personale nuk është kompetente për të zbuluar se kush qëndron pas atyre faqeve të rreme në Facebook që mashtrojnë qytetarët. Ligjërisht, kompetenca i takon Ministrisë së Brendshme. Krahas qytetarëve, edhe kompanitë dorëzojnë në polici raportime për mashtrim nga faqet e Facebook-ut që paraqiten në emër të markave të njohura. Edhe pse kemi kërkuar, nuk kemi mundur të marrim të dhëna nga Ministria e Punëve të Brendshme për numrin e kallëzimeve ndër vite dhe nëse ndonjë prej tyre ka rezultuar me një kallëzim të caktuar penal.
“Kemi raporte, por fatmirësisht deri më tani nuk kemi pasur pasoja financiare. “Qytetarët zakonisht raportojnë kur shohin se janë mashtruar, pikërisht për t’u mbrojtur nga mashtrimet e tilla”, thotë shefi i Departamentit për Marrëdhënie me Publikun, Toni Angelovski.
Frika e Mamir Beqirit në parim është e përbashkët me qytetarët që vendosin të raportojnë se dikush ka mbledhur dhe keqpërdorur në mënyrë të paligjshme të dhënat e tyre personale. Dhe kjo është se pas një kohe ata do të marrin një njoftim se kanë marrë një kredi të shpejtë nga kompanitë financiare pa e ditur as ata. Megjithatë, policia siguron se për momentin nuk ka një lidhje të tillë.
“Ka raste të abuzimeve të tilla dhe tentativa për abuzime, por nuk ka lidhje me lotarinë. Tani për tani nuk kemi raste kur ka të bëjë me lojëra shpërblyese, por kemi një rast të keqpërdorimit ku disa persona ua japin të dhënat e tyre personave të afërt të cilët më vonë keqpërdorin”, shpjegon Angelovski.
Si Agjencia për Mbrojtjen e të Dhënave Personale ashtu edhe Ministria e Brendshme apelojnë qytetarët që të mos bien në mashtrime të tilla sepse mund të ndjejnë pasojat për financat e tyre. Me sy hapur, jini shumë të kujdesshëm kujt dhe për çfarë qëllimi zbulojnë identitetin e tyre dhe ndajnë të dhënat e tyre personale.
Ky tekst është prodhuar në bashkëpunim me Institutin për Studime të Komunikimit në kuadër të projektit “Përdor faktet”, i cili mbështetet nga Ambasada Britanike në Shkup.
